Замануи баян өнерінің Қазақстандағы даму қарқыны

Əділет Жақиянов

Мақаланы жүктеп алу

Авторлар

Əділет Жақиянов

Қобыз және баян кафедрасының магистранты

Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы

Қазақстан

Мақала туралы ақпарат

Мақаланың жарияланған күні

2021-12-30

Мақала беті

16-22

Бөлім

Өнер және гуманитарлық ғылымдар

Лицензия

Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 International

Аңдатпа

Қазақтың музыка өнерінде ерекше орны бар, əртүрлі мүмкіншіліктердің молдығымен ерекшеленетін, əлемге əйгілі музыкалық аспаптардың бірі – баян. Баян аспабының пайда болу тарихы ертеден бастау алғанымен (шэн, орган, гармоника), қарқынды даму жолында көптеген жаңашылдықтар, түрлі конструкциялық шешімдер енгізіліп, дыбыстық, техникалық мүмкіншіліктер жағынан жетілген бұл аспаптың қазіргі келбетінде пайдаланылып жүргеніне аз ғана уақыт болды. Қазақстанда кəсіби баян мектебінің ашылуымен бұл аспапқа сұраныс та, қойылатын талаптар да артты. Осыған орай көптеген өнер майталмандары баян репертуарын байытуға өздерінің үлестерін қосты. Қазақтың домбыра, қобыз күйлері баян аспабында орындала бастады. Сонымен қатар, баянға арналған қазақстандық композиторлардың шығармалары да жарық көруде. Аталған күйлер мен шығармаларды отандық баяншылардың Халықаралық байқауларда орындауы, қазақ баян өнерінің əлемдік деңгейге көтерілуіне септігін тигізгені сөзсіз. Десе де, осы жолда айтарлықтай тер төгіп, еңбек сіңірген тұлғалар жайлы, олардың шығармалары мен шығармашылығы туралы мəліметтердің жетіспеушілігі, жəне Қазақстан баян өнерінің келешектегі əлемдік деңгейде одан əрі дамуы тұрғысында атқарылатын жұмыстар – осы мақала тақырыбының өзектілігін айқындап, жан-жақты зерттелуін қажет етеді.

Кілтті сөздер

сырнай
баян
Қазақстан

Список источников (СИ) и References

Мұстафин Б., Смақова З Сырнай-баян үйренудің бастапқы курсы – Алматы, 2003.

Мұстафин Б., Мұстафина Т., Алыбаев Т., Смақова З. Сырнай уйрену мектебі – Алматы, 2004.

Туякбаев Д., Смакова З. Пособие по аранжировке казахских кюев для баяна – Алматы, 1999.

Смақова З., Камалиденов Е., Дүйсенғалиев Ғ., Мерғалиев Д. Қазақстанда баян аспабының таралуы жəне орындаушылық өнер тарихы. – Алматы, 2018.

Гайсин, А. М. Программа курса истории исполнительства на баяне: Научно-методическая работа - АлмаАта, 1984.

Туякбаев, Д., Гайсин А. Прогрессивная школа игры на баяне - Алма-Ата, 1988.

Смакова, З.Н. Развитие казахстанской баянной школы // Музыкальное образование - культура - искусство Казахстана XXI века: сб. статей, посвящ. 65-летнему юбилею КНК им. Курмангазы.- Алматы, 2012.

Смақова З.Н., Спатаев Ж., Мирманов Н. Сырлы сырнай мұрасы (оқу құралы) – Алматы, 2021.

Əбдінұров, С. "Бозіген" Баянға арналған шығармалар (А.Ефременконың редакциясы). - Алматы, 2005.

Əбдінұров, С. "Орда басы" Баянға арналған шығармалар (А.Ефраменконың редакциясы). - Алматы, 2007.

Mұstafin B., Smaķova Z Syrnaj-baayn ujrenudìṇ bastapky kursy – Almaty, 2003.

Mystafin B., Mystafina T., Alybaev T., Smaķova Z. Syrnaj ujrenu mektebì – Almaty, 2004.

Tuakbaev D., Smakova Z. Posobie po aranzirovke kazahskih kuev dla bayna – Almaty, 1999.

Smaķova Z., Kamalidenov E., Dujsenġaliev G., Merġaliev D. Ķazaķstanda baân aspabynyṇ taraluy zane oryndausylyk oner tarihy. – Almaty, 2018.

Gajsin, A. M. Programma kursa istorii ispolnitel’stva na bayne: Naucno-metodiceskaa rabota - Alma-Ata, 1984.

Tuakbaev, D., Gajsin A. Progressivnaâ škola igry na baâne - Alma-Ata, 1988.

Smakova, Z.N. Razvitie kazahstanskoj baânnoj školy // Muzykal’noe obrazovanie - kul’tura - iskusstvo Kazahstana XXI veka: sb. statej, posvâŝ. 65-letnemu ûbileû KNK im. Kurmangazy. Almaty, 2012.

Smaķova Z., Kamalidenov E., Dujsengaliev G., Merġaliev D. Ķazaķstanda bayan aspabynyṇ taraluy zane oryndaušylyķ ôner tarihy. – Almaty, 2018.

Smaķova Z.N., Spataev Z., Mirmanov N. Syrly syrnaj mұrasy (oķu ķұraly) – Almaty, 2021.

Abdìnұrov, S. "Bozìgen" Bayanġa arnalġan šyġarmalar (A.Efremenkonyṇ redakciasy). – Almaty, 2005.

Abdìnұrov, S. "Orda basy" Baânġa arnalġan šyġarmalar (A.Eframenkonyṇ redakciâsy). – Almaty, 2007.